Walviskadaver

Een kadaver van een groot zeezoogdier spreekt zeer tot de verbeelding. De huidige praktijk is dat grote kadavers, na onderzoek, worden geruimd. Nadat eind november 2020 een dwergvinvis van 4,70 meter aanspoelde op Rottumerplaat, heeft Rijkswaterstaat in samenspraak met het ministerie van LNV en Staatsbosbeheer besloten om het kadaver op een veilige plek te laten liggen op het onbewoonde eiland in de Waddenzee. De locatie biedt namelijk een unieke kans voor monitoring van het kadaver en de impact die dat heeft op de natuur. Op deze pagina kunt de natuurlijke afbraak van het kadaver volgen.

Inmiddels (augustus 2024) is een onderzoeksrapport beschikbaar. Naar aanleiding van deze studie verscheen ook het volgende rapport.

Vervolgens is deze laatste en langste timelapse beschikbaar

Walviskadaver: opruimen of gecontroleerd laten liggen?

De Waddenunit van het ministerie van LNV spoorde de walvis op, na een seintje van een garnalenvisser. Via de strandingscoördinator LNV is de melding door Rijkswaterstaat opgepakt. Nadat bleek dat er vanuit musea en onderzoeksinstellingen geen animo was voor het kalfje, was de keuze: opruimen of gecontroleerd laten liggen.

Veilig voor scheepvaart

Rijkswaterstaat heeft in overleg met het ministerie van LNV en Staatsbosbeheer geconcludeerd dat dit een unieke kans is om op een natuurlijke manier te kijken naar de ecologische impact van grote kadavers. Dit is mede ingegeven door het “kadaverpilot sublitoraal” van PRW waarvan de uitvoering onder leiding staat van Rijkswaterstaat.

Met het schip ‘De Harder’ van de Waddenunit is het dier verplaatst en iets meer het eiland opgebracht. Zo kan het niet meer het water in verdwijnen waardoor het geen gevaar oplevert voor de scheepvaart.

Klik voor een vergroting (afbeelding: csm_kadaver_monitoring_1_d729f5fd17.jpg)

Naast het walviskadaver wordt de duinvegetatie nauwkeurig in kaart gebracht. Foto: Martin Baptist, Wageningen Marine Research.

Unieke kans

De locatie biedt een uitgelezen kans om de ecologische meerwaarde van het afbraakproces in beeld te brengen. De Rottums zijn verboden gebied, je mag er niet komen, en de walvis ligt beschut in de duinen. De wadplaat is onbewoond, met uitzondering van seizoensgebonden vogelwachters, wetenschappers en enkele vrijwilligers. Onderzoekers kunnen het proces van ontbinding dus relatief ongestoord in de gaten houden.

Monitoring kadaver

Wageningen Marine Research voert de monitoring uit, met de onderzoekers Martin Baptist, Mardik Leopold, Hans Verdaat en Marinka van Puijenbroek. Zo zijn er camera’s geïnstalleerd om het biologische proces van de ontbinding vast te leggen. Welke andere dieren en organismen profiteren hiervan? Welke ontdekkingen doen we over de impact op vegetatie, bodemkwaliteit of bijvoorbeeld duinvorming?

De monitoring wordt door Rijkswaterstaat geregeld vanuit de Basismonitoring Wadden. Hier werken alle beheerorganisaties van de Waddenzee samen om wetenschappelijke kennis te ontwikkelen over (natuur)beheer. Bovendien worden de risico’s in beeld gebracht, denk daarbij aan ‘ontploffingsgevaar’ en stankoverlast. Rijkswaterstaat verwacht binnen een jaar de eerste resultaten in beeld te hebben.

Klik voor een vergroting (afbeelding: csm_kadaver_monitoring_2_1adff78f6d.jpg)

Op en naast het walviskadaver zijn referentiepunten aangebracht waarmee de afmetingen nauwkeurig kunnen worden ingemeten.
Foto: Martin Baptist, Wageningen Marine Research.

Natuurbeheer Werelderfgoed Waddenzee

Kadavers bleven vroeger liggen op stranden, maar tegenwoordig worden ze op (recreatie)stranden gezien als (chemisch) afval en afgevoerd op een vrachtwagen. De vraag is of dat vanuit biodiversiteit ook wenselijk is. De monitoringsresultaten kunnen bijdragen aan het ‘omdenken’ over natuurbeheer voor Werelderfgoed Waddenzee.