V1 - zeetrektellingen Noordzeekustzone - vogels

Titel/naam meet/monitorprogramma

Zeetrektellingen.

Naam aansturende organisatie (+ beheer metadata)

Website Trektellen.nl, en werkgroep CvZ van de Nederlandse Zeevogelgroep (Club van Zeetrekwaarnemers, NZG-CvZ), sectie van de Nederlandse Ornithologische Unie.

Datum voltooiing, volgende herziening

Lopend onderzoek.

Samenvatting (korte beschrijving van de inhoud van de dataset)

Tellen van de aantallen over zee naar noord en zuid (oost/west in Waddengebied) trekkende vogels vanaf locaties langs de kust, waarbij ook de waargenomen zeezoogdieren (zeehonden, Bruinvissen) worden geregistreerd. De waargenomen aantallen worden per uur genoteerd. Geeft inzicht in aantalsveranderingen (en daarmee van het verloop van de trek) gedurende het jaar, per locatie en in de loop van de tijd.

Doel waarvoor data worden verzameld

Vaststellen van seizoenspatronen in de passage van trekvogels en veranderingen in hun aantallen. Zeetrektelgegevens worden sinds 2017 door het NEM meegenomen in de berekening van trends voor de Living Planet Index.

Naam uitvoerende dienst/organisatie (verzamelen data)

Samenwerkingsverband van: website Trektellen.nl. Hoofdbeheerder Gerard Troost, e-mail gerard.troost@sovon.nl. Club van Zeetrekwaarnemers. Algemeen coördinator Steve Geelhoed, e-mail steve.geelhoed@planet.nl.

Rol contactpersoon (beschrijving op welke wijze de perso(o)n(en) betrokken is/zijn bij de data)

Onderhoud website, gegevensbeheer, uitwerking.

Geografisch gebied

Verschillende locaties langs de Nederlandse kust, waarneemintensiteit per locatie sterk verschillend.

Gebruiksbeperkingen (waarvoor zijn de data niet geschikt)

Waarnemingen beperken zich tot de vanaf de kust zichtbare trek. De zone die kan worden waargenomen kan, afhankelijk van het zicht, per dag verschillen. Waarnemingen worden door vrijwilligers verzameld, zonder sturing t.a.v. frequentie etc.

Overige beperkingen in gebruik

Ruwe data blijven eigendom van Trektellen.nl en Club van Zeetrekwaarnemers en worden in principe door waarnemers/leden van de Club uitgewerkt. Verzoeken om uitwerking van gegevens dienen aan Trektellen.nl of de Club te worden voorgelegd.

Thema’s (b.v. diversiteit, verspreiding, trends, reproductiesucces)

Diversiteit, trends, fenologie.

Temporele dekking

CvZ organiseert vanaf 1972 tellingen van langs de kust trekkende vogels. Gegevens zijn beschikbaar uit het gehele jaar en in principe ook gedurende de gehele dag. Relatief veel waarnemingen uit de trekperiodes (maart t/m mei en augustus t/m november) en uit de ochtenduren van de dag.

Volledigheid

Telposten o.a. te Schiermonnikoog, Ameland, Terschelling, Vlieland, Texel, Huisduinen, Camperduin, Egmond aan Zee, Castricum, IJmuiden, Bloemendaal, Noordwijk, Katwijk, Scheveningen, Maasvlakte, Westkapelle.

Nauwkeurigheid

Aantallen per uur; nauwkeurigheid is afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden en kan van dag tot dag verschillen. Soortidentificaties in het algemeen nauwkeurig maar enkele sterk gelijkende soortenparen worden doorgaans gegroepeerd: Roodkeel-/Parelduiker, Alk/Zeekoet, Visdief/Noordse Stern.

Algemene beschrijving van herkomst

Opgezet en voortgezet als privé-initiatief door ter zake deskundige en gemotiveerde amateur-ornithologen.

Inwinningsmethode

Vanaf ongeveer 1970 op een min of meer gestandaardiseerde wijze. Meer incidentele tellingen beschikbaar vanaf de jaren ’30. Tellingen worden tegenwoordig uitgevoerd met sterke verrekijkers en telescopen vanaf een verhoogde locatie aan de rand van de zee. Uitgevoerd door amateurs, gestandaardiseerde wijze van waarnemen.

Beschrijving uitgevoerde bewerkingen

Omrekening van passerende aantallen naar aantallen per waarneemuur. Uitsplitsing, per locatie, naar soort en trekrichting. Bij trendberekening door CBS correctie voor variatie in locatie, waarneemdatum en weersomstandigheden.

Meetvariabelen

Aantallen, soorten, trekrichting. Meetmethodiek Tellingen met sterke verrekijkers en telescopen vanaf verhoogde locaties aan de rand van de zee. Aantallen per uur per trekrichting (noord, zuid, ter plaatse).

Soort dataset (opslagmedium)

Gegevensaanlevering vindt tegenwoordig online plaats via de website trektellen.nl. Er is sinds kort ook een mobiele app waarmee waarnemingen in het veld kunnen worden ingevoerd en direct geupload. Inmiddels zijn bijna 85.000 waarnemingsuren ingevoerd. De gegevens worden centraal verzameld in een database.

Verplichting vanuit (Europese) richtlijn

Kosten op jaarbasis

Waarnemingen worden uitgevoerd door amateur-ornithologen. Onderhoud van de website gebeurt eveneens grotendeels in vrije tijd. Kosten databasebeheer.

Soortenoverzicht (soorten waarvoor het meetprogramma (statistisch) betrouwbare gegevens oplevert

Alle passerende soorten o.a. duikers, futen, stormvogels, pijlstormvogels, zeeeenden, aalscholvers, steltlopers meeuwen, sterns, alkachtigen. Een vrij groot deel van deze soorten wordt genoemd in de VR.

Habitats (waarvoor het betreffende meetnet gegevens oplevert)

1110.

Referenties

• Camphuysen, C. J. & J. J. van Dijk. 1983. Zee- en kustvogels langs de Nederlandse
  kust, 1974-79. Limosa 56: 83-230.
• Platteeuw, M., van der Ham, N.F. & den Ouden, J.E. 1994. Zeetrektellingen in
  Nederland in de jaren tachtig. Sula 8(1/2, special issue): 1-203.
• Platteeuw, M. 1991. Zeevogels langs de Nederlandse kust: wanneer, welke soorten
  en onder wat voor omstandigheden. Sula 5(1): 2-15.
• Platteeuw, M. & Stegeman L. 1989. Voorjaarstrek van Grote Sterns Sterna
  sandvicensis langs de Nederlandse kust: interpretatie van seizoenspatroon. Sula
  3(2): 51-59.
• Van Roomen, M., Stahl, J., Schekkerman, H., van Turnhout C. & Vogel R.L. 2013.
  Advies ten behoeve van het opstellen van een monitoringplan voor vogels in het
  Nederlandse Noordzeegebied. Sovon rapport 2013/22. Sovon Vogelonderzoek
  Nederland, Nijmegen.